De spellenkast van Jan Martynowski

Hallo Jan
Dag Dick

Ik heb er zin in! En jij?
Ik ook. Laten we maar meteen beginnen!

Goed idee!. Zeg Jan, kun je iets over je zelf vertellen? Heb je bijvoorbeeld een relatie, kinderen, huisdieren? Hoe woon je? Wat doe je voor de kost? Heb je nog andere hobbies?
Ik heb een vriendin, vier kinderen en wat katten. Ik woon in een huis naast een park. Ik ben twintig jaar lang journalist geweest en heb ook enkele decennia lang videogames gerecenseerd voor Het Nieuwsblad - dat is een Belgische krant, voor de Nederlanders.

Een Belgische krant voor de Nederlanders? We hebben in Nederland ook een Nieuwsblad hoor.
Ik weet het: Nieuwsblad van het Noorden.

Nou dan!
Ik bedoel te zeggen: voor de Nederlanders die niet weten dat "Het Nieuwsblad" een krant is.

Wat zou een Nieuwsblad anders kunnen zijn dan een krant?
Dick... je begrijpt me toch wel?

Ja, ik begrijp je prima. En die andere Nederlanders begrijpen je ook wel hoor. Ik zit je te dissen.
Oh, dan laat ik het zo.

Het Nieuwsblad. Dat is toch ook van De Omloop?
Inderdaad Dick! D'n Omloop. Sinds een paar jaar heb ik die videogames vervangen door boardgames, want als je al zo lang op een scherm staart, is een stuk karton wel eens fijn. Dus schrijf ik nu  voor datzelfde Het Nieuwsblad geen videogamerecensies maar bordspelrecensies.

Interessant! Wanneer ben je met bordspellen begonnen? Is er een specifiek punt in je leven dat je kunt duiden, waarvan je bijvoorbeeld zegt; "En toen gebeurde dat... en dat was eigenlijk het begin van het serieuze verzamelen!"
Er zijn veel punten hoor. Ik speelde als kind heel graag Axis & Allies en speelde dat ook vaak helemaal alleen.

Als kind?
Ja, als kind.

Axis is toch voor tieners? Daar begin je pas aan wanneer je een jaar of 12, 13 bent. Niet als kind.
Hoe oud zijn kinderen in Nederland?

De kinderleeftijd in Nederland is van 7, 8 tot 12,14. Daarvoor heten het kleuters
Oh, dan was ik er heel vroeg bij! Ik was al tiener toen ik 8 was.

Dat blijkt wel. Maar ga verder.
Ik speelde dat dus vaak alleen, maar met vrienden was het veel toffer. Daarna kwamen er nog Carcassonne bij en Battle Cry. Vanaf 2010 kunnen we dan van een minidoorbraak spreken met de aanschaf van een aantal games, en vanaf 2015 zijn de remmen helemaal losgegaan.

Waarom 2015?
Omdat iemand me toen wees op het bestaan van een aantal Facebookgroepen over boardgames en ik wou meteen alles!

Alles, hoe bedoel je?
Nou... ik wilde overal bij zijn, overal bij horen, en alles weten. Ik ben maniakaal en ongeremd!

Hoeveel spellen heb je eigenlijk?
Dat weet ik niet en het fluctueert constant. Ik kan het daardoor ook niet meer bijhouden. Ik geef ook veel weg of leen het uit, dus ja. Het zullen er nu zo'n 150 zijn? Zonder uitbreidingen, of met? Ik weet 't niet.

Zijn dat allemaal spellen of tel je daar ook de uitbreidingen in mee?
Ik moet dat echt eens in kaart brengen want het is een veel gestelde vraag.

Hoe houd je de administratie bij? Heb je een account op BGG?
Oh kijk nog eens. Je vindt me op RamJ

Mogen de lezers je accountnaam weten, zodat ze kunnen zien wat je zoal hebt?
ik ben je steeds voor

Beschrijf je bordspelkast eens. Hoe groot is ie, waar staat ie, is ie zelf gemaakt of niet, kortom... wat kan je over de kast zelf vertellen?
Ik ben niet echt een goed georganiseerd persoon. Ik vond onlangs een belangrijk document op de pot zout. Dat was wel handig want ik was er zeker van dat ik het in een kast had gelegd én zo kwam ik erachter dat ik nog een pot zout had. Wanorde heft elkaar soms op. Maar ik heb dus enkele kasten naast elkaar, ik denk dat ze Besta heten, met daarnaast een plastic rek. De deurtjes moeten er wel nog in, die staan aan de andere kant van de zolder. Op de kast in de gang staan constant vijf of zes spelletjes 'in transit': die heb ik pas gespeeld en weggezet en moeten naar boven. Of omgekeerd, die heb ik naar beneden gehaald en ga ik spelen. Dan zijn er nog wat kleine spelletjes in de tv-kast, heb ik nog een tafel in mijn bureau waar altijd een spel op staat uitgestald dat ik solo of met een van de zonen speel (momenteel is dat Slay the Spire), en dan heb ik boven ook nog een zelfgemaakte speltafel die ik kan afsluiten. Maar ze is iets te klein. Oh, en de oudste zoon heeft nog wat spelletjes in zijn kast en de jongste ook. 

Oh daar herken ik wel veel in.
Heb jij ook laatst een pot zout terug gevonden?

Nee, Dat niet maar bij ons was de spellenkast helemaal vol dus kwamen er steeds meer spellen op andere plekken te staan. In de huiskamer, onder het dressoir, in de bijkeuken, in het fietsenhok, in de camper en in de waskaer. Ook op de twee trappen stonden stapels spellen "in transit". Dus ik herken dat.
Ja.

Toen mevrouw Verschuur laatst in het ziekenhuis lag heb ik bij Ikea een Kallax gekocht. Zo'n grote: 5x5.
En?

Ik dacht: wanneer ze uit het ziekenhuis is en die Kallax staat op zijn plek dan komt ie er moeilijk meer uit.
Precies.

Dus die Kallax heb ik in elkaar gezet en daarna het surplus van spellen overal uit huis gezocht en in die Kallax gezet. Wat denk je?
Je kwam nog een Kallax te kort.

Precies! Ik kwam nog steeds ruimte te kort.
Dat zou mij ook kunnen overkomen. Heel herkenbaar!

Wat is je favoriete spel... en waarom?
Dat varieert, want ik leef in fases. Soms ga ik all in op grote strategische boardgames -da's nog het Axis & Allies-virus, soms zijn het Civilization-games die me helemaal opslokken, soms deckbuilers, enzovoort.

Dat is dus de ongeremde maniak die in je huist. Je bent een type van "alles of niks"!
Precies! Ik vind het ook heel interessant om variaties op een thema te zien. Ik heb vijf spellen die het Oostfront uitwerken, en ze doen dat allemaal op een andere manier. Ik vind het geweldig interessant om te zien hoe verschillende designers dezelfde uitdagingen helemaal anders bekijken. Maar als ik enkele constanten moet noemen die steeds weer bovenkomen: Terra Mystica, Aeon's End en 51st State. En Res Arcana, al speel ik die liefst op BGA. Oh, en Command & Colors in al zijn varianten, maar dan toch vooral Ancients. Al vind ik de Tricorne ook heel goed. En Napoleonics.

En wat is je guilty pleasure?
Regels lezen. Ik heb het hierboven al gezegd, ik vind het boeiend om zien hoe iets in mekaar zit. Soms koop ik een spel, lees ik de regels, en verkoop ik het, omdat ik weet dat ik het toch nooit ga spelen - dat heeft dan niet te maken met de kwaliteit van het spel, wel omdat...ik het toch nooit zou spelen wegens zo weinig tijd? En nee, online lezen of zelf afdrukken geeft me niet hetzelfde gevoel. Je zou het een dure hobby kunnen noemen, maar al bij al valt dat mee hoor.

Wordt jouw vriendin nooit gek van je?
Ja toch wel. Maar ik kan met haar leven. Dat is mijn grote talent. Dat ik met haar kan leven.

Wat zijn eigenlijk je voorkeuren qua speltypes?
Het speltype maakt me niet zoveel uit, al heb ik helemaal niets met miniatures. Ik kan van alles genieten, van een goeie wargame tot tableaubuilders en worker placement of deckbuilders zolang er maar geen plastic poppekes op tafel staan.

Zijn er auteurs waarvan je meer spellen hebt?
Gezien ik alle Carcassonnes heb, de auteur van Carcassonne, vermoed ik.

Dat is Klaus Jürgen Wrede
Dat zal 'm zijn.

Heb ik ontmoet
O ja?

In Carcassonne.
Oh wat toevallig!

Een buitengewoon sympathieke kerel. Heel bescheiden.
Ik heb veel van Tom Lehman ook. En Martin Wallace. Ah, en Richard Borg natuurlijk. Heb ik bijna alles van. David Thompson ook, denk ik. En die mens die Aeon's End bedacht heeft, natuurlijk. En dingetjes, die van Terra Mystica en afgeleiden natuurlijk.

Stop maar weer. Als je door gaat noem de de hele catalogus van BGG op.
Ik wil gewoon alles, Dick. Alles!

Er zijn ook verzamelaars die een voorkeur hebben voor een bepaalde illustrator. Heb jij dat ook?
Niet echt, nee. Ik vind de stijl van David Ausloos heel mooi, dat wel. Daar wil ik wel iets van tegen mijn muur.

David Ausloos?
Ja, David Ausloos. Is dat raar?

Veel mensen zullen nu hun wenkbrauwen optrekken Jan.
Waarom?

Omdat dit eerder een chauvinistische  of patriotische keuze is dan een artistieke. De stijl van David Ausloos kun je toch moeilijk bewonderen vanwege kunstzinnigheid. Toch?
Ik vind van wel.

Kom op Jan... wat heeft Davis Ausloos je geboden om in dit verband zijn naam te noemen?
Niets. Echt niet.

Ik vind dat moeilijk te geloven.
Toch is het zo.

Waar speel je zoal?
Thuis, en wekelijks heb ik een spelavond die doorgaans hier doorgaat, of vlak in de buurt. Daar spelen we de 'ernstigere' spelletjes. Maandelijks verzamelen we ook voor het lichtere werk met wat vrienden van de universiteit.

Ook daar hebben we weer een overeenkomst. Ik speel vrijdag's met de Zware JongensClub.
Dat zijn dikke mannen?

We spelen "moeilijke" spellen.
Met dikke mannen dus.

Staan de dozen in je kast op een bepaalde volgorde?
Ze staan analfabetisch geordend. Ik probeer er enige logica in te brengen, maar sja...over het algemeen staan de wargames bij mekaar, de Carcassonnes ook, en verhuist alles verder van links naar recht naarmate ik in- en uitpak.

Weet je dat ik jaarlijks de Slag om Carcassonne organiseer?
Wat is dat

Carcassonne met 10 basisspellen en alle uitbreidingen (1000 tegels) op een voorgedrukt slagveld van 3 vierkante meter.
Ik heb daar van gehoord!

Wat doe je met de inhoud van de dozen... zit alles in ziplocks, heb je geprinte inserts, zijn je kaarten gesleeved of niet en - als we dan helemaal los gaan... heb je speelstukken geprint en beschilderd?
Ik sleeve liefst. Ofwel omdat ik weet dat ik het veel ga spelen, ofwel omdat ik weet dat ik het ga verkopen. Verder doe ik aan ziplocks, ja. Ik vind het wel belangrijk dat het klaarzetten van een spel niet te lang duurt, dus als ik zo tijd kan besparen, zeker. 

De meeste bordspelspelers kampen met een tekort aan kastruimte. Hoe zit dat met jou?
Ik heb daar een goeie oplossing voor: ik koop meer kasten. Maar ernstig: nee, het valt momenteel mee. Ik heb nog wat open plekjes, ook omdat alles verspreid staat natuurlijk. Maar de aantallen blijven nu ongeveer stabiel.

Heb je handige opbergtips of creatieve oplossingen voor slim opbergen?
Klink ik als iemand die dat zou hebben? Zoals gezegd, ik probeer ervoor te zorgen dat bij het inpakken alles dat ik voor de volgende sessie nodig heb, bij elkaar zit.

Als je spellen te koop aanbiedt... waar doe je dat dan?
2de hands of Facebook. 

2eHands als in de Belgische Marktplaats.
Precies dat ja!

En als je spellen koopt... heb je een favoriete bordspelwinkel?
Niet echt. Ik kijk naar de prijs. Liefst geen Amazon of Bol, maar soms kan het niet anders. Ik vind de meeste uitbaters van bordspelwinkels trouwens supervriendelijk en leuk om mee te praten. Ik vind het mooi om zien hoeveel passie ze hebben. 

Wil je verder nog iets kwijt. Ben ik iets vergeten te vragen?
Ik denk het niet. Iets over de scouts, denk ik.

Je zit toch niet op Scouting?
Nee, maar ik heb me laatst erg geamuseerd met dat interview met je jongen die op Scouting zat. vandaar!

Ben je nu teleurgesteld dat ik bij jou geen extra hobby heb aangeboord?
Oh maar die heb ik wel hoor!

Vertel!
Ik verzamel zakjes tegen luchtziekte

Wat moet ik me daar bij voorstellen?
Heb je wel eens gevlogen?

Ja, natuurlijk.
Nou. Dan weet je ongetwijfeld dat er in het tijdschriftenvak aan de stoel voor je altijd een papieren zakje zit waarin je kunt kotsen wanneer je misselijk wordt.

Ja?
Die verzamel ik!

Het is niet waar! Eerlijk?
Echt. Er zijn heel veel verschillende. iedere maatschappij heeft een eigen ontwerp.

Oh wat interessant!
Geloof het of niet, Dick, maar er bestaan zelfs websites zodat mensen de zakjes onderling kunnen ruilen. Een man uit Singapore is de voorlopige recordhouder. Hij heeft meer lieft 388 zakjes van 186 verschillende luchtmaatschappijen.

En hoeveel heb jij er?
Ongeveer 200

Heel bijzonder Jan, heel bijzonder.
Misschien is er onder jullie lezers wel iemand die deze zakjes ook verzamelt, waarmee ik zou kunnen ruilen.

Vond je dit een prettig interview?
Ja hoor.

Wil je nog ergens op terug komen?
Ik geloof het niet

Ik wel, mag dat?
Natuurlijk.

Ik het begin van ons gesprek vertelde je, tamelijk uitgebreid, dat je journalist was geweest bij de Morgen...
Het Nieuwsblad!

Excuus, het Nieuwsblad, en dat je spellen had gerecenseerd.
Dat heb ik, inderdaad.

Was dat een open sollicitatie naar een functie bij Bordspelwereld?
Dat mag je wel zo zien, Dick

Hmmmm... ik heb nu wat weinig tijd om daar verder op in te gaan. Maar weet je wat: Stuur eens een review van een civilization in. Through the Ages, of Europa Universalis bijvoorbeeld.
Dat is goed. Maar ik ben nogal breedsprakig. Mag dat ook een uitgebreid verhaal zijn?

Zeker!
Dan doe ik dat. Maar ik vind het wel vreemd.

Wat vind je vreemd?
Dat iemand die zich al twintig jaar op journalistiek niveau bewezen heeft alsnog een proeve van bekwaamheid moet afleggen.

Bordspelwereld heeft wel een bepaalde literaire standaard, Jan. Het is geen schoolkrant.
Vooruit.

Er moeten nog wel een paar foto's van je kast bij het stukje. Je mag er zelf ook bij. Hier kun je wat over die foto's vertellen:
Het oogt een beetje chaotisch hé...ik kan soms een hele avond zoeken naar een spel...terwijl dat er wel degelijk staat.
Ik denk dat dat me aanspreekt in spelletjes: ze brengen structuur in mijn hoofd.
Tijdens een vergadering speel ik daarom vaak solo. Het deel van mijn hoofd dat anders zou afdwalen, houdt zich dan koest.

Heb jij je ooit wel eens laten testen op ADHD of ADD?
Nee

Ik wel...
en?

Ineens viel alles op z'n plek