Over vroeger, over ADD, ADHD-i en AP

Wil je daarover praten Dick? vraagt u mij af.
Nou, nu ik het er toch over heb...

Vroeger was alles beter. Neem nu mijn lagere school. Die stond in het midden van een arbeiderswijk. De vaders van mijn klasgenootjes werkten op de dakpannenfabriek of op een van de scheepswerven. Ook op zaterdag. Op zondag ging men naar de kerk of naar het voetbal. Moeders waren huisvrouw. In onze straat woonde geen enkele moeder met een baan.
Het leven, vroeger, was verbluffend overzichtelijk.
Onze toekomst lag al vast: de fabriek in of het huishouden. Omdat daar weinig scholing voor nodig was waren de meesters en de juffen op mijn lagere school noodzakelijkerwijs dus niet de briljantste.

In mijn schoolrapport lees ik: "Dick kan het wel maar is snel afgeleid", "Dick kan veel beter maar kijkt te veel naar buiten", "Dick doet alleen zijn best wanneer het hem interesseert", "Dick lijkt vaak weg te dromen in zijn eigen wereld", "Dick heeft moeite om bij de les te blijven'. En nog veel meer van gelijke strekking. Bij elk tussenrapport staat zo'n zinnetje.

Ik had een klasgenootje dat een heel druk ventje was, zoals dat vroeger benaamd werd. Nu heet dat ADHD. Een ander klasgenootje zou je nu een "auti" noemen.
Inmiddels is hier een naam voor.
En zelfs begrip.
Vroeger, toen bestond dit niet.
In mijn tijd kregen zulke kinderen een flinke draai om de oren.
"En nu opletten en bij de les blijven!"
Mijn moeder vond dat ik het dan wel verdiend zou hebben.

Waar wil ik naar toe met deze kijkdoos?
Laat me een andere aanloop nemen.
Een tijdje geleden vertelde een vriendin dat haar dochter gediagnostiseerd was met ADD, waarmee haar schoolproblemen eindelijk een verklaarbare oorzaak hadden. Omdat mijn vriendin de uitingen van ADD ook in zichzelf herkende - en ADD erfelijk is -  had zij zichzelf óók laten testen.
Voilá: óók ADD!

"En als ik jou was zou ik mezelf óók maar eens laten testen want jij hebt het ook!"
"ADD?"
"Ja, laat je maar testen."
"Waarom zou ik dat doen? Ik ben bijna klaar. Nog een jaartje of vijftien. Stel dat je gelijk hebt; wat moet ik dat laatste stuk dan nog met die kennis? Ik doe het al 68 jaar zonder."
"Dat je weet waarom!"
"Waarom wat?"
"Waarom je altijd zo afwezig bent."
"Afwezig?"
"Ja, afwezig!"
"Dan denk ik na."
"Je denkt niet na... je droomt weg. Je kunt je niet concentreren omdat je gedachten hun eigen weg gaan. Je kunt ze niet sturen en daarom komt er niks uit je handen."
"Komt er niks uit mijn handen?"
"Ja... bij dingen die je niet interesseren of dingen waar je geen zin in hebt of dingen die je 'moet' doen."
"Maar dat is toch normaal, dat ik daar geen zin in heb?"
"Dat denk je. Anderen kunnen dat wel. Anderen kunnen gewoon één gedachtenstroom volgen. Jij en ik kunnen dat niet."
"Is dat ADD?"
"Ja."
"Nou, en dan weet ik dat... dat ik ADD heb... en dan?"
"Dat is het precies... dan weet je dat en dan wordt alles duidelijk. Bij mij wel."
"Ik zie wel... wie is?"
"Jij bent."
"Ben ik?"
"Ja Dick, jij bent."

Kort daarna zag ik een YouTuubje van een man die duidelijk maakte wat er in zijn hoofd gebeurde wanneer hij zijn laptop openklapte om aan het werk te gaan.
Ik herkende alles en er ging een klein lichtje branden.
Ik stuurde het filmpje door aan mijn vriendin.
"Is dit het? Want als dit is wat het is dan heb ik het ook en hoef ik mezelf niet te laten testen. Dan snap ik het wel."
Vrijwel meteen kreeg ik een ping.
"JAAAAAAA! Dit is het!"

Dat was ongeveer een maand of twee geleden. Sindsdien heb ik nogal wat research gedaan. Veel is me duidelijk en er zijn heel wat kwartjes gevallen en lichtjes gaan branden.
Voorbeeld: In 1997 schreef ik een artikel over de elektrische spaghetti in mijn hoofd en waarom ik zo mijn best moest doen om één zo'n gedachtenstreng uit die wriemelende kluwen te ontwarren.
Zojuist zocht ik een illustratie voor bij dit stukje... tientallen plaatjes van elektrische spaghetti!

ADD heet inmiddels al weer een poosje ADHD-I maar ik houd voorlopig vast aan de oude benaming omdat ik - normaal gesproken - de rust zelve ben. Ik zaai, denk ik, enkel verwarring wanneer ik zou vertellen dat ik ADHD-I heb.
"Jij, ADHD?"
"Nee... ADHD-I"
"Wat is dát nu weer?
"ADHD, maar dan in je hoofd."
Bovendien zou mijn omgeving verzuchten: "Daar heb je hem weer hoor; hij heeft weer es een nieuw cognitief dissonantie-excuus gevonden voor al die maniakale obsessies."

Inderdaad.
Waarmee we zijn aanbeland op de plek in dit verhaal waar ik mijn punt ga maken.

Het merendeel van mijn bordspelvrienden en -vriendinnen weten inmiddels dat ik moeite heb met de downtime in een spel. En nog veel meer wanneer mijn medespelers "denkers" zijn en/of last hebben van AP.

Dat gaat als volgt:
Een ander is aan de beurt. Ik merk meteen al aan diens lichaamstaal dat dit wel eens eventjes zou kunnen duren. Het bord wordt bekeken en ik zie aan de ogen welke opties worden afgewogen... gaat ie grondstoffen kopen? Ja dat lijkt me een goed plan. O ja... niet vergeten om vanmiddag nog even naar de Lidl te gaan. Had ik nou de diepvrieszakjes op het lijstje gezet? Even kijken... oh nee dat kan niet, nu. Waarom zou dat eigenlijk niet kunnen? Er is tijd zat. Ik moet trouwens ook eens uitzoeken waar ik zo'n tangetje voor hondennagels kan bestellen. Heb ik nou vlees voor Bella uit de vriezer gehaald? Ja toch? Nee? Ik kan ook een blik voeren vanavond, Dat vind ze ook lekker. Tempéh vanavond? Met boontjes en zilvervlies. Ik zou wel weer eens naar Bali willen. Hoe zou het met Melie Reawaruw zijn? Opzoeken of ze op FB zit. Anneke de Heij ook. Lijstje maken! Got wat duurt t weer lang. Hoe laat is het eigenlijk? Waarom hebben mensen eigenlijk een Rolex? Waarom hebben ze er veel? Stukkie over schrijven? Ja. Niet vergeten. Zou ik al Alzheimer hebben? Deze week ook even naar moeder gaan. Zonnedauw. Ruik ik nu mezelf? Waar hebben ze het eigenlijk over? Ben ik al? Waarom gaat hij pas denken als ie aan de beurt is. Een zandloper? Nee, het is geen wedstrijd. Binnenkort weer schaatsen op TV. WK wielrennen op de weg, is dat dit weekend? Ja dat is zondag. Jolande en James komen. TV uit. Iets halen voor bij de thee. Sri Lanka. Da's ook mooi. Hoe groot zou dat zijn, Sri Lanka? Nederland en België samen? Opzoeken. Ik moet een notitieblokje, dat ik zulke dingen eens opschrijf.
"Ben ik?"
"Ja Dick, jij bent. Ik heb een kanaal gegraven en een spoorlijn gekocht."

 Meer weten over ADD: klik hier