Tangram City is een volledig over het hoofd gezien spel van Uwe Rosenberg waarin 1 tot 5 spelers om de beurt tegels plaatsen op hun individuele speelborden, met als doel het grootste aaneengesloten rechthoekige stadsdeel te creëren en een balans te vinden tussen verschillende kleuren. Het spel bestaat uit zes rondes, waarbij elke ronde nieuwe uitdagingen en strategische beslissingen veroorzaakt.
Waarom het spel nog niet de aandacht heeft gekregen die andere spellen van Rosenberg bij hun lancering krijgen is niet duidelijk. Ik kan me herinneren dat Korea Boardgames, de oorspronkelijke uitgever er op Spiel '23 een aantal had. Maar die waren vóór de donderdaglunch al op. De Duitse uitgever Huch heeft inmiddels een licentie voor een deel van Europa. In België worden de spellen verdeeld door Geronimo. Dat Hot Games de verdeling in Nederland gaan doen lijkt dan evident maar ik kan er ook - zoals zo vaak - naast zitten.
Geronimo was met een klein deel van het assortiment aanwezig op de zeer relaxte SpelFaire in Sint-Lenaarts op 1 en 2 februari. Ook Tangram City lag daar op een van de tafels en er was ruim de tijd om een paar spelletjes te spelen. Wat ik daar van vond vertel ik zo dadelijk maar eerst wil ik het hebben over de vormgeving en het thema.
In dit project wijkt Rosenberg nogal af van de manier waarop hij in zijn eerdere spellen gewerkt heeft. De keuze voor een Koreaanse uitgever is op zijn minst opmerkelijk, en het is voor het eerst dat Rosenberg niet voor een bekende Duitse partner kiest. Dat geldt ook voor de samenwerking met de vormgever. Makoto Takimi is een Japanner die welliswaar ervaring heeft met het vormgeven van spelletjes met een stedenthema (Little Town, Happy City, Happiest Town) maar hij is ook behoorlijk onbekend. Deze cocktail van componenten is heel ongebruikelijk voor Rosenberg - die toch wel van de zekerheidjes is.
Voor het thema is gekozen voor (of het spel is geïnspireerd door - dat kan natuurlijk ook): het orthogonale grid als basis voor stadsplanning dat ook al ter sprake kwam in de review van het spel Barcelona (van Dani Garcia).
Het Orthogonale Grid als Basis voor Stadsplanning
Het orthogonale grid, een rechthoekig stratenpatroon met loodrecht op elkaar staande wegen, is een van de oudste en meest invloedrijke principes in stadsplanning. Dit systeem biedt een overzichtelijke, efficiënte indeling van steden en is door de eeuwen heen in verschillende culturen en tijdperken toegepast.
Oude Beschavingen en de Griekse Invloed
De eerste voorbeelden van orthogonale stadsplannen zijn te vinden in de Indusbeschaving (ca. 2600 v.Chr.), waar steden zoals Mohenjo-Daro een rechtlijnig stratenpatroon hadden. De Oude Grieken, met name de architect Hippodamos van Milete (5e eeuw v.Chr.), verfijnden dit concept met het Hippodamische plan, dat werd toegepast in steden als Piraeus en Rhodos.
Romeinse en Moderne Toepassingen
De Romeinen perfectioneerden het grid in hun castrum-steden, zoals Timgad (Algerije) en Pompeii, met een centrale cardo (noord-zuid-as) en decumanus (oost-west-as). Later werd dit systeem de basis voor geplande steden in de Nieuwe Wereld en 19e-eeuwse uitbreidingen, zoals Barcelona’s Eixample en het Ensanche van Madrid. Het Argentijnse La Plata heeft waarschijnlijk het grootste en meest perfecte stratengrid.
Voordelen van het Grid
Het orthogonale patroon zorgt voor duidelijke oriëntatie, efficiënte verkeersstromen en eenvoudige uitbreidingsmogelijkheden. Hierdoor blijft het een populair model voor moderne stadsontwikkeling en nieuwe stadswijken wereldwijd.
Wat is Tangram City voor een spel?
Volgens de uitgever is Tangram City een spel voor 1 tot 5 personen en kinderen vanaf 8 jaar. Het duurt ongeveer een half uur. Zoals in de meeste spellen van Rosenberg krijg je nogal wat karton voor je geld.
Voor elke speler zijn er 23 veelhoekige tegels en een spelersbord. Alle tegels hebben een tangram-achtige vorm en een bedrukking die lijkt op het bovenaanzicht van de blokken zoals we die herkennen van vooral Spaanse en Zuidamerikaanse steden en van steden in het voornamelijk Spaanstalige gedeelte van de USA. Deze blokken noemen we "Quadra's".
De tegels zijn dubbelzijdig. Er is een groene zijde en er is een rode zijde,
Daarnaast zijn er nog:
- een aantal driehoekige tegels die het formaat hebben van een halve quadra, diagonaal doorsneden. Dit zijn fonteinen.
- een stapeltje kaarten
- 10 piepkleine houten tokens. 5 rode pagode's, 5 groene boompjes.
- een scorebord in de vorm van een Torii
- een starttoken
Hoe speel je Tangram City?
Je kunt Tangram City solo spelen maar ook met 2,3,4 of 5 spelers. De aantallen spelers maken nauwelijks verschil in de regels of het spelverloop. De regels zijn bijzonder eenvoudig en binnen twee minuten uitgelegd. Ik beschrijf nu de gang van zaken in een spel voor vier spelers.
Op de kaarten die bij het spel komen staat telkens één van de tegels afgedrukt. Deze stapel wordt geschud en gedekt in het midden gelegd. De startspeler neemt de bovense kaart van de trekstapel en legt deze open in het midden. Er is nu een tegel zichtbaar.
Alle spelers nemen nu gelijktijdig de overeenkomstige tegel uit hun voorraad en plaatsen deze op hun stadsgrid. De tegel mag gedraaid worden en ook gekeerd. Er kan dus gekozen worden of de rode of de groene zijde gespeeld wordt.
Daarna geeft de startspeler alle spelers, ook zichzelf, een kaart. Deze kaart mag door de spelers bekeken worden. De spelers weten nu welke kaart zij zelf (én de andere spelers) in hun beurt moeten spelen en kunnen daar dus rekening mee houden. In die zin heeft de laatste speler in de ronde voordeel - wat in de laatste ronden heel belangrijk kan zijn.
Wanneer alle spelers deze tegel geplaatst hebben dan laat de volgende speler de kaart zien die gespeeld moet worden. Opnieuw pakken alle spelers de overeenkomstige tegel uit hun voorraad en plaatsen deze in het grid. Nogmaals: elke tegel mag gedraaid en gekeerd worden, zolang deze maar op lege plaatsen in het grid past. Er hoeft ook niet per se aansluitend geplaatst te worden - hoewel dat wel overzichtelijker is. De procedure voor de volgende spelers is gelijk. De speelkaart wordt getoond, een tegel geplaatst, klaar.
Wanneer elke speler een beurt heeft gehad en de startspeler opnieuw aan de beurt is mogen alle spelers een halve, driehoekige fonteintegel nemen en deze in hun grid plaatsen. De fontein heeft een neutrale kleur die, wanneer deze aangelegd wordt, de kleur van de andere halve tegel aanvult. Komt de fontein aan een halve groene tegel dan ontstaat een volledig groene tegel en met rood werkt het net zo. Dit kan een belangrijk hulpmiddel zijn in het bereiken van de balans in de aanleg van je stad. Over die balans later.
Na het plaatsen van de fonteintegels wordt er een tussentelling gedaan. Iedere speler krijgt één punt voor de grootste aaneengesloten bebouwde rechthoek op het grid. Een gebied van 2x2 vakjes levert 4 punten op, 2x3 levert 6 punten op, 3x3 9 punten. De speler met de meeste punten wordt in de volgende ronde startspeler. Onthoud hierbij dat startspeler zijn in dit spel geen voordeel heeft.
Op deze manier wordt het spel voortgezet. Er komt steeds meer bebouwing op de stadsplattegronden, de rechthoeken worden groter en de spelers krijgen meer punten.
Het is cruciaal om te weten dat de spelers ook een balans moeten vinden in rode vakjes en groene vakjes. Ze zullen moeten proberen om evenveel vakjes van elke kleur te bouwen. Gebeurt dan niet dan komen er aan het eind van het spel strafpunten. Hoeveel dat er zijn is te zien op de tabel die is afgedrukt in de rechterbovenhoek van het spelersbord. Daarnaast, aan de linkerbovenzijde dus, kan elke speler de balans op het eigen bord monitoren door die piepkleine houten tokens te plaatsen. Dat is een heel handig hulpmiddel.
Dus: denk aan het effect van de fonteintegels.
Ook belangrijk: wanneer je in het spel een tegel niet kan of niet wil plaatsen, dan doe je dat gewoon niet en leg je die tegel uit het spel.
Wanneer alle kaarten gespeeld zijn eindigt het spel. De spelers tellen nu, net als in de voorgaande beurten hun punten maar nu worden ook de bonussen en de malussen verwerkt, volgens de tabel linksboven. Mocht het zo zijn dat er spelers zijn die hun hele stad hebben volgebouwd (wat niet onmogelijk is) dan krijgen zij nog eens 15 punten extra
De speler die dan de meeste punten heeft, die wint het spel en in het geval van een gelijke stand maken die spelers een gezamenlijk vreugdedansje.
Wat vinden we van Tangram City?
Voordat ik dat vertel wil ik nogmaals kwijt dat ik het onbegrijpelijk vind dat dit spel door zo weinig spelers is opgemerkt. De uitgevers hadden bij de uitgave best wat meer op hun trom mogen roffelen. Ik hoop dus dat ik door het schrijven van mijn verhaal nog wat recht kan breien want ik vind Tangram City een van de leukste Rosenbergs van de afgelopen jaren. Leuk in de zin van "net zo leuk als Patchwork". Daar heeft het mee gemeen dat de regels vergelijkbaar simpel zijn en dat je ook een grid vult.
Dat grid en die tegels maken een vergelijking tussen deze beide spellen onvermijdelijk. Een andere overeenkomst is dat in beide spellen het thema op een onnavolgbaar herkenbare wijze vertaald is naar een heerlijk mechaniek.
Het mag duidelijk zijn dat ik van mijn spelletjes Tangram City genoten heb. Ik voorspel dus ook dat het net zo popupair gaat worden als Patchwork.
Ik kan maar één minpunt noemen: de beperkte verkrijgbaarheid.
Daarom: 9 pluspunten!