Als er Magie in het spel is, pakken de dingen doorgaans drastisch anders uit dan je van tevoren had verwacht. Dat zou eigenlijk een overduidelijke open deur moeten zijn. En toch trapten we er bij het bordspel Magical Friends and How to Summon Them weer eens met beide benen in. Het blijkt namelijk in velerlei opzichten niet het spel te zijn dat we dachten dat het zou zijn. In die zin zijn we dus weer een Illusie armer. Maar aan de andere kant ook weer een Magische speelervaring rijker.
Na deze ietwat cryptische openingszinnen zullen we eerst eventjes duidelijk moeten zien te maken wat onze verwachtingen waren met betrekking tot Magical Friends. Afgaand op de titel en een snelle blik op het artwork op de speldoos dachten we in eerste instantie te maken te hebben met een Harry Potter-achtig, verhaalrijk avonturenspel, vol Tovenaars en Heksen, waarvan een aantal waarschijnlijk nog bezig zijn met hun Zweinstein-achtige opleiding, aangezien er sprake lijkt te zijn van het vraagstuk hoe je nu eigenlijk precies magische wezens moet oproepen.
Op zich is die gedachtegang ook helemaal niet zo gek. Immers de frase 'Magical Friends and How to Summon Them' schurkt op associatief vlak wel heel erg dicht aan tegen die beroemde titel uit het J.K. Rowling-universum, te weten: 'Fantastic Beasts and Where to Find Them'.
Maar ik zei het al in de inleiding: we worden royaal op het verkeerde been gezet. Dit spel heeft helemaal niets te maken met jonge tovenaarsleerlingen die door ervaren toverrotten worden onderwezen in de fijne kneepjes van het magiërsvak. Sterker nog: je hoeft als spelers helemaal niet eens te leren hoe je Magische Vriendjes moet oproepen. Je kan het namelijk al.
Die speltitel is dus blijkbaar bedoeld als een lokkertje voor de Harry Potter-liefhebbers. Hm. Dat zou voor een deel best wel eens kunnen kloppen. Maar eerlijk gezegd zouden we de spellenmakers van het Oostenrijkse Shelf Buster Games toch iets meer krediet willen geven, in plaats van hen meteen het verwijt van een goedkope verkoopgoocheltruc voor de voeten te werpen. Je hoeft namelijk maar een heel klein beetje dieper in de speldoos te duiken om te ontdekken dat het hele spel aan elkaar hangt van de heel bewust gekozen associaties en meer of minder subtiele verwijzingen naar andere creatieve producties. En je ontdekt ook al gauw dat zulks allemaal met een hele vette knipoog is gedaan.
Voorbeelden? Wel, wat te denken van de vier magiërs die zijn afgebeeld op de voorkant van de doos? Vier pontificale puntmutsen, zodat er geen enkel misverstand over hun beroepsgroep hoeft te bestaan. Twee heksen, eentje jong en knap en eentje oud en … eh … niet zo knap (de behaarde wrat op de neus ontbreekt, maar ze heeft natuurlijk wel een welhaast verplichte kat bij zich). Twee tovenaars, eentje die een enorme Gandalf- en/of Perkamentus-uitstraling heeft en eentje die … Hee, kennen we dat kereltje niet ergens van? Hij lijkt als twee druppels water op (eventjes diep in ons collectieve nerd-geheugen graven) … op het geinige buitenaardse tovenaartje Orko uit de He-Man and the Masters of the Universe-franchise. Volgens het regelboek en het spelersbordje heet deze Orko-lookalike Donny Darkmatter. Maar daarmee komt meteen een tweede associatie om de hoek kijken. Want die naam kun je eigenlijk onmogelijk los zien van Donnie Darko, de hoofdpersoon van de gelijknamige psychologische SF/Fantasy thriller uit 2001.
Aha. Dus dat is wat de spellenmakers aan het doen zijn: een stevig potje Associëren-met-een-Knipoog. Een glimlach van herkenning tevoorschijn zien te toveren. In de Kunsten wordt een dergelijk fenomeen aangeduid als een 'Pastiche' (van het Italiaanse 'pasticcio', oftewel pastei of mengelmoes), waarmee aangegeven wordt dat we te maken hebben met een kunstwerk dat bestaat uit een mengsel van fragmenten uit andere werken. Dat kan inderdaad naar plagiaat rieken, of naar een spottende parodie of sarcastische karikatuur neigen. Maar dat hoeft niet. Zulke mengelmoeskunst kan ook gewoon grappig bedoeld zijn. En met dat laatste denken we in Magical Friends and How to Summon Them te maken te hebben.
Zulke Verwijzingshumor is aan ons echt wel besteed. En nu we tot dit Associatie-Inzicht zijn gekomen, zien we, naast de tovenaars, heksen, eenhoorn, feeën en elfjes op de voorkant van de speldoos, nu plotsklaps op de achtergrond ook de Headless Horseman en iemand die op Prins Hamlet-achtige wijze een menselijke schedel in z'n hand houdt.
De pastiche strekt zich vanzelfsprekend ook uit naar het spel zelf. En dan met name naar de maar liefst vijftig verschillende soorten Magische 'Vriendjes' die de door jou gekozen magiebeoefenaar kan oproepen. Er is geput uit een enorme voorraad aan internationale sprookjes, legenden en mythologieën en dat levert voor de Fantasy-liefhebbers een feest van herkenning op. De Griekse mythologie is stevig vertegenwoordigd (Sater, Pegasus, Minotaurus, Medusa, Hydra, Cerberus (hier Hellhound genoemd (en door Rowlings Hagrid inderdaad tot Pluisje gedoopt)), Harpij, Griffioen, Feniks, Driade, Cycloop, Centaur en Arachne), maar er zijn fabelwezens uit velerlei culturen en overleveringen aan te wijzen (van Djinn tot Leprechaun en van Vampier tot Sfinx). Zelfs onze Oude Vriend Cthulhu zit erin. En de Lovecraft-kenners onder ons zullen in het geheel niet verbaasd zijn dat het spel abrupt stopt wanneer Old Friend (Large, Evil, nummer 26) op het toneel verschijnt, of beter gezegd: de taveerne binnen schuifelt.
Als deze algehele associatieve pastiche-mengelmoes je weinig tot niets zegt, is Magical Friends and How to Summon Them dan wel een leuk spel voor jou om te spelen, laat staan om aan te schaffen? Wel, dat hangt er maar helemaal vanaf of je van Mens Erger Je Niet-achtige spellen houdt ...
En ook met de kwalificatie doen we de spellenmakers van Shelf Buster Games eigenlijk meteen weer enorm tekort. Tuurlijk: Magical Friends is een racespel waarbij je de poppetjes van je tegenstanders van het spelbord kunt knikkeren. Maar daarmee houdt de vergelijking met de beroemde en inmiddels door velen o zo verfoeide klassieke bordspeltitel ook echt wel op. Er zijn namelijk enorm veel strategische spelmechanismen die Magical Friends vele malen interessanter maken, zoals de reeds genoemde vijftig op te roepen magische wezens, die ieder afzonderlijk hun eigen speelmogelijkheden en bonusvaardigheden leveren. Daarnaast is het spelbord ook nog eens modulair en kan per spel in verschillende combinaties worden klaargelegd, waardoor er nieuwe opties voor de spelers beschikbaar komen (je kunt op één van de af te leggen sporen bijvoorbeeld kiezen voor een vulkaan-tegel (die in ronde 3 en ronde 6 tot ontploffing komt en de daar aanwezige wezens elimineert) of, door de betreffende tegel om te draaien, voor de Donkere Grot, waarbij de speler die de duisternis betreedt eerst een dobbelsteen moet gooien die het verdere verloop van z'n route zal bepalen (kort, ietsjes langer, of met de mogelijkheid van een op te lopen vergiftiging). Dat alles vergroot de herspeelbaarheid van Magical Friends vanzelfspekend aanzienlijk.
Het doel van het spel is om de meeste Magische Wezens, die jouw Vriendschapshartje om hun nek dragen, in de taveerne te krijgen. In deze herberg wordt namelijk uitbundig het jaarlijkse Midsommar Festival gevierd en er wordt een prijs uitgedeeld aan degene die het grootste gezelschap op de been weet te krijgen. Dat hoeven natuurlijk geen Echte Vrienden te zijn, en aangezien je die als teruggetrokken en altijd over de toverboeken gebogen beroepsmagiër eigenlijk ook helemaal niet hebt, voel je je geheel en al niet bezwaard om surrogaatvriendjes tevoorschijn te toveren. Hartje van peperkoek om de hals hangen en hup: naar de herberg met jou. Wat maakt het uit dat je een gruwelijke, vuurspuwende draak, een stinkende trol, of een gifspuitende Mantichora bent? Zolang de organisatoren van het Midzomerfeest maar denken dat je mijn kameraad bent, waardoor mijn populariteit ongekende hoogten zal bereiken.
Helaas wonen er meer toverkollen en spreukenprevelaars bij jou in de buurt in hun vervallen hutjes en mistroostige magiërtorens. En laten zij nou nét allemaal exact hetzelfde plan hebben opgevat … Nou ja, dan zit er dus maar één ding op. Of eigenlijk twee: de snelste proberen te zijn én de concurrentie proberen uit te schakelen. Veel van de op te roepen fabelwezens zijn uit zichzelf al uitstekende moordmachines. En anders kan een klein drupje gif hier en daar ook de nodige wonderen verrichten. Of je laat in de Werkplaats van de Kobolden een fraaie magische katapult maken, waarmee je de competitie vrij eenvoudig kunt verpletteren, ofwel achteruit kunt slingeren en daardoor op een flinke achterstand kunt zetten. Of je katapulteert één van je Magische Maatjes een stuk voorwaarts. Ook zeer effectief.
En zo zit Magical Friends and How to Summon Them vol leuke vondsten, die het spel ontzettend leuk maken om te spelen. De zeven rondes vliegen voorbij (en met Cthulhu op het bord kan het zoals gezegd nóg eerder allemaal met een klap van apocalyptische proporties afgelopen zijn). Na een ronde of drie begint het plotseling toch wel behoorlijk druk op de landkaart te worden, langs de drie of vier (afhankelijk van het spelersaantal) routes die er naar de taveerne te volgen zijn. Om niet te zeggen chaotisch. Alle magiërs roepen immers bij elke beurt als een malle wezens en wezentjes op om op pad te sturen. Soms verschijnen ze met in één keer in grotere aantallen (skeletten, zombies en kabouters). Soms kunnen ze vliegen en voegen daardoor extra bewegingskracht toe. Soms verschijnen ze, door slim gebruik te maken van magische portalen, plotseling al een stuk verder op de looproute. En allemaal krijgen in de laatste twee rondes nog bepaalde vormen van versnelling mee.
Goed doordacht allemaal. En allemaal spelplezierverhogend, al moet je wel tegen een behoorlijk hoog Eet-Dat-gehalte kunnen. Niemand wordt er immers blij van als z'n al dan niet Denkbeeldige Vriend, die ook nog eens driekwart van de zorgvuldig gekozen route heeft afgelegd, in een wolk van magische deeltjes uiteenspat. Het vriendschapshartje dat om z'n nek bungelde verdwijnt in de voorraad van de tegenstander en kan een voordeel opleveren bij het bepalen van de eindscore. Ter compensatie krijg je een eenmalig te gebruiken Medelijdenkaartje, waarmee je een (andere) Magische Vriend twee bonusstapjes kunt laten doen. Nou ja, dat is in ieder geval mooi meegenomen. En hup: rennen maar weer!
Een laatste fraai spelmechanisme dat we nog even willen vermelden, is het feit dat je met behulp van kaartjes met de getallen 1 tot en met 11 kunt bieden op jouw plaats in de beurtvolgorde van de spelers. Ook die kaartjes zijn per spel maar eenmalig bruikbaar. Hoge getallen geven meer (of volledige) garantie dat je mag beginnen. Lagere getallen geven echter nuttige aanvullende bonussen (Magie of Lopen). Als een speler bijvoorbeeld een zes biedt, mogen de tegenstanders in diezelfde beurt niet ook een zes bieden, maar zijn ze gedwongen om een hoger of een lager getal te kiezen. Ook hier komt een hoge mate van strategie in het spel, aangezien je moet afwegen welke getalskeuze voor deze ronde de juiste is, maar ook moet trachten in te schatten welke biedkaarten voor de nog komende ronden profitabel zouden kunnen zijn.
De betoverende rijkdom van Magical Friends begint zich na meerdere keren steeds meer te ontvouwen. Dit spel bevat werkelijk een grote veelheid en tactische en strategische mogelijkheden. Je moet uit zien te vinden welke vaardigheden van de veelheid aan wezens goed met elkaar te combineren zijn. Daarnaast is er een speelvariant, waarbij elke tovenaar of heks zijn of haar eigen specifieke magische krachten heeft, waardoor het spel asymmetrisch van aard wordt. Al die variabiliteit levert iedere keer weer een leuke puzzel op, die ook voor meer ervaren bordspelspelers zeer interessant kan zijn in een op zich laagdrempelig, gemakkelijk aan te leren en ogenschijnlijk eenvoudig racespel.
Het woord 'ogenschijnlijk' is niet toevallig gekozen. Als er Magie in het spel is, moet je je hoofd er immers goed bij houden en je ogen wijd open. Voor je het weet word je op het verkeerde been gezet. Of pootje gelicht.
Laat je dus niet wijs maken dat Magical Friends een Mens Erger Je Niet-kloon is. Dat is het niet. Denk ook niet dat het een verhaalrijk Harry Potter-avonturenspel is. Dat is het niet. Laat je niet afschrikken door de niet overal even consequente vormgeving (het artwork op het spelbord is naar onze smaak wat groffer van karakter dan het mooie tekenwerk op de kaarten van de Fantasywezens), of door een productiefoutje hier en daar (de vrouwelijke Vikingsjamaan Challa heeft het regelboek (blz.21) 'Brogisdottir' als achternaam en op het spelersbord 'Asbjorg'). Speel het spel met minimaal drie spelers (met twee moet je helaas gebruik maken van een dummyspeler) en je zult aangenaam verrast worden door de interactie, de tactische mogelijkheden, de toenemende chaos en de hoge mate van plezier die Magical Friends and How to Summon Them kan bieden.
Mijn eerste impressie na het uitzoeken van de regels en het bekijken van een aantal instructie- en speelsessiefilmpjes was een ruime 7 als waarderingscijfer. Maar na een paar keer spelen, begon ik meer en meer onder de indruk te raken van hoe geraffineerd het spel in elkaar zit. Desgevraagd gaf een gewaardeerde medespeler meteen een dikke 9, met als onderbouwing: speelt vlot, bevat veel goede vondsten en is gewoon erg leuk om te doen, voor zowel beginnende spelers als bordspelveteranen. Dat zette me natuurlijk meteen weer aan het denken. Tijd voor een heroverweging. En een magische ophoging naar een meer verdiende 8.
