+ 31 (0)6 3400 1872      info@bordspelwereld.nl        

A728x90

Selecteer de taal

Reviews

Minos: Dawn of the Bronze Age

Minos: Dawn of the Bronze Age

In de Griekse mythologie was Minos (Oudgrieks: Μίνως) de koning van Kreta. Het is onbekend of deze koning echt heeft bestaan, of dat zijn verhalen zijn gebaseerd op meerdere koningen. Zo zou het ook mogelijk zijn dat het woord Minos oud-Kretensisch is voor koning en de Minoïsche beschaving is in ieder geval naar hem genoemd.

Volgens de mythen was Minos dus de zoon van Zeus en Europa. Hij zou getrouwd zijn met Pasiphaë en was vader van onder anderen Ariadne, Androgeus, Deukalion, Phaedra, Glaukos en Katreus. Hij werd koning van Kreta toen koning Asterion stierf. Minos stuurde zijn broers Rhadamanthys en Sarpedon, die ook aanspraak maakten op de troon, in ballingschap en woonde in het paleis van Knossos. Daar liet hij ook een labyrint bouwen waar de Minotaurus in werd opgesloten.
Die Minotaurus was weer het resultaat van een straf van Poseidon die Minos een stier had gestuurd die hij zou moeten offeren, maar dit deed Minos niet. Poseidons straf was dat Pasiphaë, Minos' vrouw, een kind baarde van die stier: de Minotaurus. Een gebeurtenis waar in huize Minos nog vaak over gesproken is, neem ik aan.

Na zijn dood werd Minos benoemd als een van de drie rechters van de onderwereld bij Hades die de binnenkomende zielen beoordeelden en ze hun juiste plek in de onderwereld wees. In deze rol kwamen we hem dus laatst ook al tegen in de review van Inferno.
Toeval of niet... die bordspelwereld is dus kleiner dan je denkt.

Wat wel vreemd is dat dit spel naar Minos vernoemd is maar dat hij ontbreekt op de afbeelding op de doos. Op die tekening zien we de trappen van het paleis in Knossos. We zien Pasiphaë, de stier van Poseidon, het volk dat giften komt brengen... maar Minos zelf zien we niet. Dat is op z'n minst opmerkelijk.

Het spel is bedacht door Stan Kordonsky. Die kennen we van o.a. Endless Winter: PaleoAmericans - een spel dat een hype was toen het uitkwam maar vervolgens snel weer vergeten. Een strovuurtje. Ik heb het eenmaal gespeeld en had niet de behoefte om dat nog eens te doen. Kordonsky is ook de auteur van Nova Roma.
Minos heeft een solomodus die ontwikkeld is door Kacper Frydrykiewicz - een ontwikkelaar die in loondienst is bij de firma Board & Dice en het genie David Turczi - de solospecialist. Turczi kennen we natuurlijk van de tientallen automa's en uitbreidingen van zware euro's, de T-serie en van zijn eigen complexe spellen: Voidfall en Nucleum.

Introductie

In het oude koninkrijk Kreta, te midden van de zonovergoten kusten en labyrintische gangen van Knossos, moet het lot van de Minoïsche beschaving nog worden bepaald. Als lid van een van de vier roemruchte Minoïsche clans wenkt je lot om mee te dingen naar de prestigieuze titel van Minos, de ultieme leider van je volk.
Maar vergeet niet dat de Minoïers, in tegenstelling tot de tumultueuze veroveringen van andere beschavingen, bekend staan om hun streven naar vrede en welvaart. In deze boeiende reis ligt de essentie van je zoektocht niet in het botsen van zwaarden, maar in de kunst van het besturen en het cultiveren van de unieke identiteit van je clan.
Als leiders van Minoïsche clans hebben spelers de leiding over de eerste Europese beschaving. Ze bouwen steden, monumenten en andere bouwwerken, openen nieuwe handelsroutes, breiden uit en verjagen buitenstaanders uit hun land. Ze plannen hun acties met een clanraad, doen onderzoek en vaardigen decreten uit zodat de acties krachtiger zijn dan die van hun tegenstanders.
Er zijn slechts 4 rondes om te bewijzen dat je de legendarische titel Minos waardig bent.

 

Een van de speelkameraden uit mijn wekelijkse spellenclub (De Zware Jongens) kwam met een sippe blik terug van de laatste SPIEL met het tragische verhaal dat hij daar op de eerste dag een spel had gespeeld dat hij niet meteen gekocht had. Tenslotte wil je je budget niet op de eerste dag volledig uitgeven. Maar hoe meer hij er in de loop van die dag en de avond over nadacht, hoe meer hij zich realiseerde dat hij het eigenlijk toch wel heel erg goed vond. Een paar jaar daarvoor had hij eenzelfde vergissing begaan toen hij Grand Austria Hotel niet meteen gekocht had.
Helaas was het spel, toen hij daags daarna terugkeerde bij de stand van Board & Dice, uitverkocht.
Pech.
En zoals het dan gaat in zo'n geval: in de teleurstelling wordt dat spel alleen maar groter en je slaat je jezelf steeds harder voor het hoofd.
Gelukkig werd er via Tavern Games nog een exemplaar komen en lag dat dus een week later in de mevrouw Verschuur Arena.

Opzetten van het speelveld en de regels van Minos

Kies de juiste kant van het hoofdbord en leg dat op tafel. Als je met twee spelers speelt, bedek dan het actiebord-gedeelte van het bord met de overlays en het corresponderende gedeelte van de kaart met de kaartoverlay.

  • Neem alle dobbelstenen en leg ze naast het hoofdbord. In een spel met twee spelers leg je één dobbelsteen van elke kleur terug in de doos. In een spel met 3 spelers leg je één grijze dobbelsteen terug in de doos.
  • Schud alle City Foundation-tegels door elkaar en plaats er willekeurig één met de afbeelding naar boven in elke niet-startregio. Leg de ongebruikte City Foundation-tegels terug in de speldoos.
  • Schud alle tegels van de zeevolkeren met niveau II en leg er één open in elk niet-startgebied. Leg de ongebruikte tegels terug in de doos. Herhaal dit proces voor de tegels van de zeevolkeren met niveau I, maar plaats ze boven op de niveau II-tegels, zodat er een stapel van twee tegels ontstaat in elk van deze regio's.
  • Scheid de goederenfiches per soort. Maak stapels van 5 van elke soort en leg ze open op de daarvoor bestemde velden van het hoofdbord. Schud de overgebleven goederen en maak een open stapel in de buurt van het hoofdbord.
  • Maak een voorraad met alle tijdelijke goederen, munten en wapenfiches naast het hoofdbord.
  • Plaats de ronde markeersteen op het eerste veld van het rondespoor.
  • Plaats de 3 handelsroutetegels op de daarvoor bestemde velden van het hoofdbord (voor het eerste spel wordt aangeraden om de A-kant van de tegels te gebruiken. Voor volgende spellen kun je de set willekeurig kiezen of je eigen set maken). Plaats naast elke handelsroute 3/4/5 blauwe handelsbonustegels en 3/4/5 rode handelsbonustegels op de daarvoor bestemde plaatsen op het hoofdbord. Die getallen staan voor een spel met 2/3/4 spelers. Plaats de ongebruikte tegels terug in de speldoos.
  • Schud de Age I Decreet-kaarten in een stapel en leg ze omgekeerd neer. Herhaal het proces voor de Age II Decreetkaarten.
  • Plaats de kaartenstapel Age I op het daarvoor bestemde veld van het Hoofdbord (dit is de “actieve stapel”) en leg 5 kaarten open om het aanbod te maken (9A). Plaats de Age II-stapel naast het hoofdbord (9B). Reserveer een plaats voor de aflegstapel naast het hoofdbord.
  • Schud alle vaastegels en begin ze te onthullen tot je 3 verschillend gekleurde vazen hebt. Plaats deze 3 vaastegels op de daarvoor bestemde plaatsen van het hoofdbord en leg de rest terug in de speldoos. In een spel met 2 spelers bedek je 7 VP-velden op elke vaas met doelmarkers van een ongebruikte spelerskleur.
  • Kies een willekeurige actiebonustegel, plaats hem met de afbeelding naar boven op het hoofdbord en doe de overige actiebonustegels terug in de speldoos.

De spelersborden van Minos

  • Leg de startkaarten open op tafel. Kies vervolgens zoveel speciale vaardigheidstegels als er spelers zijn en leg ze open naast de startkaarten. Pak de tegels die op de startkaart staan afgebeeld en leg ze naast het spelersbord.
  • Trek zoveel kaarten van de actieve stapel in je hand als aangegeven op je Startkaart.
  • Kies er een aantal uit om te houden (gooi het aantal kaarten weg dat op je startkaart staat). Leg de andere kaarten terug in de actieve stapel en herschik ze. Schuif 1 van de kaarten uit je hand onder je speelbord zodat alleen het onderste deel (de royal trait) zichtbaar is. Het gebied onder je spelersbord is je “Paleis”.
  • Kies een startspeler. Daarna kiest iedere speler, met de klok mee, een startkaart of een speciale vaardigheidstegel kiezen. Dan kiezen de spelers in omgekeerde volgorde opnieuw, maar deze keer kiezen ze wat ze eerder niet deden (d.w.z. na het kiezen van een vaardigheidstegel, moeten ze vervolgens een startkaart kiezen). Elke speler heeft uiteindelijk 1 startkaart en 1 speciale vaardigheidstegel. Als dit je eerste spel is, raden we aan om elke speler deze kaarten willekeurig te geven.
  • Geef elke speler een spelersbord en alle stukken van hun gekozen kleur. Elke speler richt zijn spelersgebied in en de markers van zijn kleur op de juiste plekken
  • Als hun startkaart hen toestaat om nog 1 soldaat te plaatsen, nemen ze 1 soldaat uit hun reserves en plaatsen deze op de kaart in hun startregio.
  • Geef de startspelermarker aan de speler wiens startkaart aangeeft dat hij de eerste speler is. Als een van de spelers de speciale vaardigheidstegel SA2 heeft gekozen, krijgt hij 1 tijdelijk goed naar keuze.


Er is behoorlijk wat tijd nodig voordat alles op de juiste plek en in de goede volgorde staat voordat er begonnen kan worden met de speluitleg (ik heb de beschrijving van de opzet van de spelersborden met ruim de helft ingekort).
Die schijnbaar eindeloze opzet deed me sterk denken aan de opzet van Endless Winter, waar ik eenzelfde gevoel kreeg. Dit maakte me destijds kriebelig en nu opnieuw. Die herinnering gaf opnieuw het gevoel dat ik op het punt sta te beginnen aan iets dat ik zonde van mijn tijd vind. Daar kan ik slecht tegen. Vooral wanneer er nog een stapel werk op mijn bordspelwereldbureau ligt.
Met dat onrustige gevoel begon ik dus te luisteren naar hoe dit spel gespeeld moet worden.

Minos wordt gespeeld over vier ronden. Na de tweede ronde is er een puntentelling en na de vierde ronde is er een opnieuw een puntentelling voordat er een eindtelling komt waarin alle punten bij elkaar opgeteld worden. Elke ronde verloopt nagenoeg hetzelfde: uit een worp van 4 x 4 dobbelstenen kiezen de spelers elk 3 dobbelstenen. Die dobbelstenen (er zijn vier verschillende kleuren worden per stuk in een bakje gelegd waardoor herkend kan dorden dat die dobbelsteen (in die waarde en die kleur) gekozen is door een bepaalde speler. Vervolgens wordt het bakje door de speler op een bepaalde actieplek geplaatst. Het systeem is bijzonder ingenieus. Het geeft precies weer welke speler welke actie in welke volgorde met een bepaalde sterkte mag uitvoeren. Het bakje toont de speler, de plek bepaalt de actie, het aantal ogen de plek in de speelvolgorde en de kleur van de dobbelsteen bepaalt een bepaalde bonus.
Er zijn vier kleuren dobbelstenen: rood, blauw en geel (de hoofdkleuren) en grijs (de jokerkleur) wanneer het totaal aantal ogen in een bepaalde kleur 9 of hoger is mag je op het corresponderende spoor een stapje omhoog. Jokerdobbelstenen mogen maar éénmaal worden ingezet.

Nadat de dobbelstenen gekozen zijn en het resultaat op de drie kleurensporen zijn verwerkt worden de acties uitgevoerd. Dit is het moment dat het spel begint.

Elke speler heeft per ronde dus drie acties... twaalf acties in totaal in het hele spel. In elk van die twaalf actie heb je de keuze uit - voor mijn gevoel - honderden verschillende acties. Ik denk dat ik er met dat gevoel niet heel ver naast zit. Al die keuzes worden in de hoofdlijn bepaald door de drie actieplekken waar de dobbelstenen geplaatst zijn. Op die drie plekken heb je drie mogelijkheden. En er is ook een jokervel (met drie mogelijkheden...

Je kunt bijvoorbeeld iets gaan bouwen. Op je spelersbord heb je kleine voorraad speciale stukken zoals steden, torens, boerderijen en kleine boten. Aan het begin van het spel heb je ook een paleis op een regio van de kaart op het centrale speelbord mogen plaatsten. Daar mag je beginnen te bouwen en van daaruit mag je gaan proberen om die regio te vergroten. Wanneer je er dus voor gekozen hebt om iets in jouw regio te gaan bouwen begin je bij het goedkoopste en werk je in de rest van het spel verder met de duurdere gebouwen. Elke keer als je iets bouwt, krijg je een bonus. In de regio's liggen ook bonussen. Wanneer je een gebouw op zo'n bonus bouwt krijg je weer speciale bonussen voor het scoren van overwinningspunten. Die kunnen je inkomsten geven, ze kunnen je in staat stellen om werkers elders in te zetten, of ze kunnen je een niveau hoger brengen de verschillende scorepaden.
Behalve gebouwen kun je ook verschillende schepen bouwen, waar je weer mee op reis kunt gaan en waardoor je meer inkomsten en nog meer verschillende bonussen krijgt.

Terwijl je daar mee bezig bent (en daar heb je in andere spellen je handen al vol mee) is het ook nog verstandig dat je ervoor blijft zorgen dat je in de regio's waarin je actief bent de meerderheid qua aantal werkers behoudt. Wanneer je medespelers met hun werkers op bezoek komen gaan zij met de punten aan de haal. Wanneer je werkers in een regio hebt dan kun je daar een militaire actie mee uitvoeren. Daarmee vermoord je geen vijandige werkers maar monsters. Die monsters leveren je (opnieuw) bonussen maar het gevolg van zo'n actie is wel dat je werker van het bord gaat.

Je kunt je werkers ook verplaatsen naar andere regio’s om toegang te krijgen tot verschillende grondstoffen, maar vooral om meer dingen te kunnen bouwen. je kunt een andere stad bouwen in een ander gebied of een boerderij bouwen in weer een ander gebied. Je kunt een toren bouwen waar je stad is. Het resultaat daarvan is een soort pseudo gebiedscontrole. Je deelt gewoon de gebieden en het gaat erom dat je de meeste werkers in een regio hebt. Je slacht elkaar niet af en je schopt niemand over de grens. je moet alleen zorgen dat je ergens meer werkers hebt dan de ander. Als dat zo is dan scoor je punten. Wanneer je ergens bent maar niet de meerderheid hebt dan scoor je lekker... maar slechts een beetje. Het is aanwezigheid versus dominantie.

Naast de dobbelstenen maak je in Minos ook gebruik van kaarten. Er zijn twee decks. Een blauw deck dat in de eerste twee ronden van het spel gebruikt wordt en dan verwijderd wordt om plaats te maken voor een rood deck. Die kaarten staan vol met voorwaarden en (alweer) bonussen. Je krijgt ze met bepaalde acties, ze kosten geld en grondstoffen om te spelen en ze leveren overwinningspunten op.

De paar acties die ik nu heb beschreven (en alle andere) kunnen door handig management aan elkaar geregen worden door schijnbaar eindeloze combinaties omdat je met het resultaat van de ene actie weer een andere actie mag uitvoeren en daarna nog een en daarna nóg een... enzovoort. Wat dat betreft is Minos een geweldig spel voor spelers die dit onder de knie hebben.
Het maken van combo's is hét kenmerk van Minos en het meeste daarvan wordt gedaan met het kaartsysteem, dat met gemak het beste is van dit spel.
Wanneer je een kaart gespeeld hebt en het voordeel van de actie hebt genomen is de waarde van de kaart niet weg. Na het spelen schuif je de kaart half onder je speelbord en kun je elke keer als je een actie met een dobbelsteen uitvoert nog een extra bonus krijgen. Het houdt niet op. E of dat nog niet genoeg is: aan het eind van het spel krijg je ook nog eens punten voor die kaart.

Elke beurt opnieuw moet elke speler de keuze maken tussen al die verschillende acties. Dat is verdomd lastig. Bovendien is het zo dat de actie die je het liefst zou willen spelen voor je neus wordt weggekaapt kan het ook nog gebeuren dat je opnieuw moet beginnen na te denken over een nieuwe strategie wanneer het jouw beurt is.
Dat heeft tot gevolg dat er veel, heel veel downtime is in dit spel.

Maar laat ik het eerst over de positieve dingen hebben. De vormgeving bijvoorbeeld. Die is geweldig mooi. Het artwork en de typografie zijn prachtig uitgevoerd en de iconografie roept nergens vraagtekens op. Dee kwaliteit van het speelmateriaal is fenomenaal en de prijs die je ervoor moet betalen is - wanneer je de hele berg karton en hout op tafel ziet liggen - een schijntje. Board & Dice verdient hiervoor een buiging en applaus.
Ook de spelregels zijn goed. Het is een hele kluif maar alles wordt duidelijk uitgelegd.

Minos is geen eenvoudig spel. Het is ook geen middelzwaar spel. Minos is een loeizwaar spel. Dat komt niet alleen door de vele keuzes die je in het spel moet maken en alles dat je van buiten zult moeten leren om niet de hele tijd met je neus in het spelregelboek te moeten zitten... het is vooral zwaar omdat je tussenbeurts lang zult moeten wachten. En omdat de acties in de beurten vooral telkens hetzelfde zijn maakt dat het spel langzaam, heel erg langzaam.

Het spel duurt een eeuwigheid. De eerste twee ronden gaan nog maar ronde 3 en 4... daar lijkt geen eind aan te komen. Wanneer je aan het begin naar die 16 dobbelstenen kijkt en probeert te beslissen welke van die dobbelstenen je wilt en waar je die wilt neerleggen... en je probeert je daarbij voor te stellen wat de andere spelers waarschijnlijk gaan doen, daarbij ook nadenkt over de volgorde waarin je jouw acties wilt doen, in welke volgorde je die dobbelstenen wilt gaan kiezen, welke sporen en niveaus je wilt gaan verhogen? Al die beginbeslissingen creëren een een idiote hoeveelheid AP nog voordat de ronde begonnen is. Dat heeft tot gevolg dat de downtime krankzinnig is omdat elke speler op dezelfde manier nadenkt over wat je allemaal kunt doen. En dan hoeft er tussen de andere spelers maar één te zijn die één van die dobbelstenen kiest die jij ook zou willen en dan rijdt jouw karretje in de poep. Dan kun je weer helemaal van voor af aan beginnen met je strategie en taktiek. Wanneer je met vier spelers bent... reken maar uit.

Het duurt dus al een eeuwigheid om door de dobbelfase heen te komen. Daarna begint de actiefase. Die duurt mogelijk nóg langer. Je denkt misschien: wat is er nu zo moeilijk aan het trekken van een stel kaarten of het spelen van een stel kaarten? Nou, sommige acties zijn vrij kort, maar met het uitspelen van de meeste van die kaarten kun je een heleboel bonussen activeren, om nog maar te zwijgen over het feit dat je met sommige kaarten nóg meer kaarten kunt uitspelen met nóg meer gevolgen. En dan  heb je ook nog alle verschillende dingen die je kunt bouwen en alle dingen die je over de landkaart kunt verplaatsen, en het ophalen van dobbelstenen activeert ook nog de wereld aan bonussen op je kaarten.
Het duurt en het duurt en het duurt en er lijkt geen eind aan te komen.

Wanneer je dat  allemaal niet bezwaarlijk vindt, al dat wachten en kijken naar andere spelers die naar hun kaarten staren en nadenken, wanneer je graag een spel speelt dat heel erg duurt en waarin telkens hetzelfde gebeurt dan is Minos top. Wanneer je liever een spel speelt van een uur of anderhalf waarin je verrast wordt door onverwachte gebeurtenissen dan moet je dit spel in de winkel laten liggen.
Ik zal nooit goed worden in dit spel omdat ik het na een uurtje, anderhalf, wel genoeg vind en aan andere dingen ga denken. Het booit me dan niet meer. Bovendien vind ik het niet erg om te verliezen. Het gevolg is dat ik mijn beurten zo snel mogelijk speel, me niet bekommer om combo's en bonussen en alleen nog maar denk: hoe komen we zo snel mogelijk bij de streep.

Minos is een prachtig spel en zal ongetwijfeld een eigen fanbase krijgen maar het is niet iets voor mij. Dat ligt niet aan het spel. Dat krijgt een 7.5

Zoek in Reviews

Zoek op alfabet

AR1 BR1 CR1 DR1 ER1 FR1
GR1 HR1 IR1 JR1 KR1 LR1
MR1 NR1 OR1 PR1 QR1 RR1
SR1 TR1 UR1 VR1 ER1 XR1
YR1 ZR1 0R1 1R1 2R1 3R1
4R1 5R1 6R1 7R1 8R1 9R1

B310x420

Wat zeggen de sterren?

Het aantal sterren in een waardering is altijd in relatie tot de categorie en het soort spel. Een familiespel met 8 sterren is niet persé beter dan een expertspel met een waardering van 7 sterren. Bovendien is elke review de persoonlijke waardering van één persoon.

Wil je reageren op deze review?

Dat kan! Wanneer je een account op deze website aanmaakt en vervolgens inlogt dan krijg je de mogelijkheid om reacties te plaatsen.
Reviewers vinden dit erg leuk en reageren doorgaans snel. Die interactie van meningen is misschien wel het hoofddoel van deze website.

Selecteer de taal

Koekie er bij?
Wij presenteren cookies op onze website. Sommige zijn essentieel voor u en het correct functioneren van deze site, andere cookies helpen ons om de site en gebruikerservaring te verbeteren (tracking cookies). U kunt zelf kiezen of u deze cookies wil toestaan of niet. Let op: dat als u onze cookies niet blieft mogelijk niet alle functies van de site voor u beschikbaar zijn.