Nadat ik het spel SETI had leren kennen, was ik ook erg benieuwd naar de andere twee spellen van Tomáš Holek die in 2024 zijn uitgekomen, Galileo Galilei en Tea Garden. Groot was dan ook mijn vreugde toen bleek dat ik ook een recensie mocht schrijven over Tea Garden! Maar goed, met zulke hooggespannen verwachtingen is het natuurlijk de vraag of het spel ze waar kan maken. Gelukkig kan ik alvast melden dat ook Tea Garden rotsvast overeind bleef in mijn waardering!
Globaal speloverzicht
Tea Garden is spel met een stevig deck-building-element voor twee tot vier spelers, waarin de spelers eigenaren zijn van de eerste theeplantages in de Chinese Yunnan regio. Ze proberen niet alleen hun thee-imperium in de regio uit te breiden, maar ook handel te drijven met karavanen, en hun kennis over thee uit te breiden aan de universiteit. Ook de productie van theekopjes behoort tot de mogelijkheden en het varen door de regio via de rivier kan ook nog leuke bonussen opleveren. Wie de keizer gunstig stemt kan erg krachtige kaarten bemachtigen die bovendien veel punten opleveren. Wie na vijf rondes de meeste punten heeft wint. Tijdens het spel verdien je vooral punten met de handel met karavanen, maar aan het eind van het spel krijg je ook nog punten voor je kaarten, je stand op de rivier, het keizerspoor en de universiteit, en je theekopjes, mits deze met matchende kleuren aan elkaar geschakeld zijn.
De mechanismes in Tea Garden zijn an sich niet nieuw, maar de deck-building heeft een twist die het toch weer een verfrissend karakter geeft en interessante keuzes biedt: de extra kaarten die je kunt aanschaffen of verdienen, komen namelijk rechtstreeks in je hand in plaats van eerst in je aflegstapel, waardoor je ze direct in je volgende beurt kan gebruiken, en je ze ook vaker tegen zal komen dan normaal. Bovendien kun je, zoals bij veel deck-builders, ook permanent afscheid nemen van minder goede kaarten, maar ook daar is er iets anders: je mag namelijk ook je deck doorzoeken en daar een kaart van verwijderen! Daardoor kom je sommige slechte kaarten helemaal nooit tegen, als je er op tijd bij bent. Dit lijken kleine dingen, maar ze hadden voor mijn gevoel grote impact en tilden het spel meteen wat hoger dan een 'standaard' deckbuilder.
Hoe wordt het spel gespeeld
Elke speler begint al met één plantage en twee theeblaadjes van kwaliteit 2 (er zijn 6 kwaliteitsniveaus, weergegeven door mandjes op je spelersbord). Verder start je al met een deck kaarten waarvan je er vier willekeuring op hand hebt genomen.
Elk van de vijf rondes komt een speler in principe drie keer aan de beurt, en eventueel een vierde keer als je daar een redelijk stevige prijs voor betaalt. Vóór elke ronde produceert elke plantage die je hebt twee blaadjes van een kwaliteit die aangegeven wordt bij de betreffende plantage, vandaar dat je de eerste ronde al met twee blaadjes van kwaliteit 2 begint.
Als je aan de beurt bent speel je één of meerdere kaarten uit, of je past voor de ronde (als je geen kaarten of actieslots meer hebt, of als je je resterende kaarten liever meeneemt naar de volgende ronde). Deze leg je taps over elkaar neer, zodat je wel het sterktesybool op alle kaarten ziet, maar alleen de bovenste kaart helemaal zichtbaar is. Je mag nu een hoofdactie voeren met een maximale kracht die wordt bepaald door de totale kracht van de zojuist gespeelde kaarten. Heb je een kaart met kracht 2 en daaroverheen een kaart met kracht 1 gespeeld, heb je dus nu kracht 3 voor je hoofdactie.
Bovendien mag je, voor of na je hoofdactie, ook nog een secundaire actie doen, mits het symbool daarvan zichtbaar is op je bovenste kaartje. Dit kan een stapje varen op de rivier zijn, een stap op de universiteit, of de productie van een theekopje.
De hoofdacties
Een nieuwe plantage bouwen
Je mag een nieuwe plantage bouwen op een vrije plek in een aangrenzend veld in de regio (niet in een veld waar je al aanwezig bent). Je krijgt direct de op het spelbord aangegeven bonus en/of overwinningspunten. Extra theeplantages zorgen ervoor dat je meer theeblaadjes produceert aan het begin van iedere ronde. Bovendien is de thee verderop van hogere kwaliteit! Op je spelersbord zie je hoeveel kracht je nodig hebt om een plantage te bouwen (minimaal 3). Wil je een grens verder bouwen dan direct aangrenzend aan waar je al was, dan kan dat, maar dan heb je 2 extra kracht nodig.
Een kaart kopen
Je kan een nieuwe kaart kopen, en deze dus direct toevoegen aan je hand! Er is een open aanbod van 6 kaartjes, waarbij op het spelbord staat hoeveel kracht je nodig hebt om de kaart te kopen (recent toegevoegde kaarten zijn duurder dan kaarten die er langer liggen, dankzij een welbekend doorschuifsysteem). Maar op de kaart zelf staan ook nog kosten: sowieso een aantal theeblaadjes met minimaal een bepaalde kwaliteit, én een of meer theepotten die je moet hebben.
De theepotten zijn een voorwaarde, je hoeft ze niet te betalen, maar ze moeten op de verschillende 'bovenste kaartjes' die je hebt gespeeld zichtbaar zijn. Dit komt niet altijd goed uit, dus er zijn gelukkig ook workarounds: je kan fiches verdienen die eenmalig ingezet kunnen worden als theepot naar keuze, en je kan altijd 3 blaadjes betalen per voorwaarde die je wil negeren (maar dat is dus wel duur!) Nieuwe kaarten zijn krachtiger dan je startkaarten, en bovendien leveren ze punten op aan het einde van het spel.
Handel met een karavaan
Er liggen ook altijd drie karavanen open waarmee je kunt handelen. Hier staat op hoeveel kracht je nodig hebt en hoeveel blaadjes je moet inleveren (de kwaliteit hiervan maakt niet uit voor de karavanen). Je krijgt hier een op de karavaan aangegeven bonus voor en enkele overwinningspunten. Bovendien krijg je een keizerfiche als je wat meer kracht gebruikt dan het vereiste minimum. Als je wat meer blaadjes inlevert dan het minimum, mag je bovendien ook nog een kaart definitief schrappen uit je hand, aflegstapel, of zelfs je deck (schud dan achteraf wel je deck opnieuw).
Troostacties?
Verder kun je ook nog je hoofdacties gebruiken om theeblaadjes te fermenteren of wat extra blaadjes te oogsten. Maar pas op, dit zie ik als troostacties, want aan het begin van iedere ronde krijg je sowieso nieuwe oogst, en fermenteren kan ook op vele andere manieren waarmee je geen hoofdactie eraan op hoeft te offeren.
De secundaire acties
Heb je een van de volgende symbolen voor een secundaire actie op je bovenste kaart die je deze beurt gespeeld hebt, dan mag je de bijbehorende secundaire actie doen, voor of na je hoofdactie:
Boot: Je mag een stapje op de rivier vooruit met je boot. Op de rivier kun je bonussen verdienen, en punten aan het einde van het spel afhankelijk van hoever je bent gekomen op de rivier.
Universiteit: Je mag een stapje op de universiteit vooruit met je student. Op de universiteit kun je ook bonussen verdienen, waarbij je telkens een keuze hebt: je kan een aantal blaadjes fermenteren, of iets anders, aangegeven op het universiteitsspoor. Je kan het universiteitsspoor meerdere keren doorlopen, en elke keer dat je helemaal rond bent geweest, levert dat 10 punten op aan het einde van het spel.
Theekopje: je mag een theekoptegel pakken uit een regio waar je minimaal één plantage bezit. Je kan meerdere theekopjes aan elkaar schakelen, waarmee je sowieso een theekopfiche krijgt. Die kun je op een moment naar keuze inzetten om één van de aangrenzende bonussen van je theetegels te krijgen. Bovendien telt elke schakel met een matchende kleur mee voor extra punten aan het einde van het spel.
Vrije actie: de keizertrack
Wanneer je dat wil kun je als vrije actie vooruit op het keizerspoor, waarmee je krachtige bonussen kan verdienen. Je hebt echter wel twee keizerfiches nodig voor elke stap die je wil zetten, én je moet een theeblaadje van telkens oplopende kwaliteit betalen. Lukt dat dan mag je een stapje vooruit en krijg je direct de aangegeven bonussen. Soms verdien je hiermee een keizerkaart, die je uit een aanbod van drie kiest en gratis op hand neemt. Deze kaart geeft vaak redelijk krachtige extra's wanneer je deze als "bovenste kaart" speelt, zoals theeblaadjes fermenteren en/of een secundaire actie. Bovendien kunnen keizerkaarten aan het einde van het spel wel tot 18 punten per stuk waard zijn, mits je aan bepaalde voorwaarden voldoet aan het eind van het spel. Kortom, genoeg te halen hier om er werk van te maken
Einde ronde
Als alle spelers hun maximale aantal actie gehad hebben (of eerder gepast zijn), dan eindigt de ronde. De voorbereiding voor de volgende ronde gaat als volgt: de voorste kaart uit het aanbod wordt nu geschrapt en de rij wordt doorgeschoven en aangevuld. Bovendien gaan alle gewone theeblaadjes die spelers nog in bezit hebben indien mogelijk met 1 kwaliteit achteruit (verplaats ze naar lagere manden, indien mogelijk). Echter, de gefermentéérde blaadjes gaan juist 1 kwaliteit omhoog indien mogelijk! Je hebt steeds hogere kwaliteit blaadjes nodig om nieuwe kaarten aan te schaffen en om op het keizerspoor vooruit te gaan, dus dat kan best belangrijk zijn.
Hierna produceren de spelers nieuwe thee, twee blaadjes per plantage (van een kwaliteit aangegeven op het spelbord). Tot slot trekken de spelers vier nieuwe kaarten van hun deck. Kaarten die ze nog overhadden in hun hand mochten ze bewaren!
Einde spel
Na vijf rondes eindigt het spel, er wordt dan ook niet meer geproduceert. Wie nu de meeste punten heeft wint het spel!
Strategie en tactiek
De net wat andere uitgangspunten van de deck-building in Tea Garden geven een hoop interessante mogelijkheden. Met een kaart die je nu koopt, kun je de volgende beurt al wat doen, dus zelfs daar kun je rekening mee houden bij het afwegen welke kaart je zou willen aanschaffen. Bovendien kun je dus kaarten permanent verwijderen, ook uit je deck zelf, waardoor je sommige kaarten zelfs nooit hoeft te trekken. Het deck-building proces is wat dat betreft dus enorm versneld, ten op zichte van vele andere deck-builders. Lost Ruins of Arnak had het al een beetje, door aangeschafte kaarten bovenop je deck te plaatsen en artifacts zelfs direct te mogen spelen, maar zo 'gek' als Tea Garden het maakt had ik het nog niet eerder gezien.
Toch valt er naast het deck-builden nog genoeg anders te beleven in Tea Garden. Waar open je nieuwe plantages: laat je je vooral leiden door de bonussen, die aan het begin van het spel random zijn neergelegd, of bouw je zo snel mogelijk richting de hogere kwaliteit thee, met misschien even een zwakkere bonus tot gevolg. Zet je vol in op het keizerspoor of laat je die wat meer links liggen? Dit zijn strategische keuzes die je elk potje zal moeten maken.
Op welke secundaire acties je focust zal meestal wat meer op tactische keuzes berusten, omdat je daarvoor ook erg afhankelijk bent van welke kaarten je kan aanschaffen. Op dat gebied zal je tijdens het spelen dus veel moeten schakelen en waar nodig aanpassen. Want je kan wel het plan hebben om vol op de universiteit te spelen bijvoorbeeld, maar als je daar geen extra kaarten van kan kopen, ga je het met alleen je enkele startkaart met dat symbool niet redden.
Ik hou daar wel van, je kan plannen maken, maar zal deze tijdens het spelen vaak toch moeten aanpassen, door wat andere spelers doen, of door een extra mogelijkheid die zich ineens voor jou ontvouwt. Toch zul je merken dat het vaak wel lukt om behoorlijk wat voor elkaar te krijgen in Tea Garden. Je kan, als je er moeite voor doet, op veel verschillende manieren aan keizerfiches komen, dus als je het echt wil, zul je in de meeste gevallen het keizerspoor helemaal kunnen doorlopen. De vraag blijft natuurlijk nog steeds of het ieder potje de moeite waard is, want je zal er wel vaak offers voor moeten brengen om die fiches te bemachtigen (zoals extra kracht in je actie stoppen of extra theeblaadjes betalen). Gedurende het spel krijg je best veel theeblaadjes als je goed speelt, maar ik kan vertellen dat ze gedurende de ronde in rap tempo besteed (kunnen) worden.
Interessant is ook het feit dat je elke ronde wel een vierde actie mág doen, maar je er wel 3 blaadjes voor moet betalen, waarvan er minimaal één gefermenteerd is. Daardoor is een vierde actie doen echt niet altijd vanzelfsprekend, want je moet niet alleen die theeblaadjes kunnen missen, je hebt ook nog voldoende kracht nodig voor de actie die je dan zou willen uitvoeren, terwijl je waarschijnlijk al aardig wat kaarten gespeeld hebt in je eerste drie acties. Ook weer een heerlijke afweging, en tegelijk ook een licht catch-up-mechanisme, omdat wie zich een vierde actie kan veroorloven, wel een aardige investering moet doen.
Interactie
Met vier spelers is Tea Garden het meest interactief. De kaartenmarkt is dynamischer, doordat meer spelers kaarten kopen, en het spelbord is redelijk krap, doordat op veel velden maar ruimte is voor 2 of hooguit 3 plantages van verschillende spelers.
Één keuze begrijp ik niet helemaal, bij een spel met twee spelers worden er geen plekken op het spelbord geblokkeerd, waardoor beide spelers op elk veld een plantage kunnen bouwen, zonder enige hinder. Aan de ene kant fijn dat er geen extra setup is, maar aan de andere kant een gemiste kans om het twee spelerspel een wat scherper randje te geven, zodat het qua dynamiek wat meer zou lijken op een vierspelerpotje.
Voor de rest is Tea Garden goed geschaald qua spelersaantallen. Buiten het eerdergenoemde is er weinig directe interactie. Voor een eurospel heeft Tea Garden een net onder gemiddelde interactie al neigt de tweespelerversie dus zelfs wel een klein beetje naar Multiplayer-solitair, omdat je elkaar in de regio's totaal niet in de weg zit. Ik vind het zelf dan nog steeds een prima spel, maar het is iets om rekening mee te houden qua voorkeur.
Herspeelbaarheid
De herspeelbaarheid van Tea Garden zit hem met name in de tactische elementen. Er zijn niet eindeloos veel strategieën te volgen, maar je moet telkens werken met de mogelijkheden die zich tijdens het spel aandienen, zonder dat er een van te voren afgebakend pad aanwezig is. Welke bonussen liggen er deze keer bij de plantages (random bij setup), welke kaarten zijn er op dit moment te koop (niet alle kaarten doen mee) en hoeveel kracht kost het om ze te krijgen? Wacht je nog even af in de hoop dat de kaart goedkoper wordt of gaat een ander er dan mee vandoor? En natuurlijk welke kaarten krijg je in je hand aan het begin van de ronde? De 'puzzel' is daarom elke keer anders.
Eindoordeel
Tea Garden is weer een erg goed spel van auteur Tomáš Holek. Het bijzondere is dat het weer heel anders speelt dan zijn andere twee titels, SETI en Galileo Galilei. Hoewel de mechanieken binnen het spel niet heel vernieuwend lijken, zorgt de twist die er aan het deck-building-element is gegeven toch voor een erg prettige ervaring waar liefhebbers van het betere eurospel hun vingers bij af zullen likken. Het spel heeft een gemiddelde zwaarte maar biedt wel een leuke uitdaging door alles dat tijdens het spel op je pad komt. Wie hierbij de maximale interactie wil kan het spel het beste met vier spelers spelen, al zit daar wel een nadeel aan: de speelduur en soms ook de downtime.
Soms gebeurt er best veel in een beurt, met eventuele secundaire acties en zelfs vrije acties. Als een paar spelers achter elkaar dit hebben, dan duurt het best even voordat je weer aan de beurt bent. Gelukkig kan je meestal al over je eigen plannen nadenken in de tussentijd, dus dit hoeft geen probleem te zijn, maar ik noem het toch als aandachtspunt. Ik vermoed ook dat dit de reden is waarom op Boardgamegeek als ideaal spelersaantal '3' genoemd wordt. Eigenlijk alle spelers waarmee ik Tea Garden heb gespeeld waren erg enthousiast, bij alle spelersaantallen, dus voor ons was de speelduur gelukkig geen struikelblok. Al met al geef ik Tea Garden een 8.