Twilight Imperium

Soms vermoed ik dat ik ergens in een vorig leven een Amerikaan ben geweest. Ik heb een gekke fascinatie met het land, ik hou van dingen die onnodig groot zijn en ergens in mijn DNA zit een vreemde neiging tot overgewicht.

Ergens rond het jaar 2014 liep ik in een spellenwinkel. Ik weet niet meer precies waar of wanneer, wel weet ik nog dat ik een blik wierp op Twilight Imperium. En zodra ik de doos uit het schap schoof, de voorkant had bewonderd en de doos omdraaide was het te laat: hook, line and sinker!

Tot die tijd waren mijn bordspellen Catan+. De catalogus van 999 Games was mij bekend maar dat was dan ook het enige repertoire. Termen als area control, dudes on a map, tableau builder waren mij allemaal vreemd en de bovenste plank in de spellenwinkel had op mij de uitwerking als de Verboden Afdeling op Harry Potter. Maar net als Harry Potter kon ik er onmogelijk weet van hebben welke krachten schuil gingen op die plank.
Niet lang daarna ging ik me meer verdiepen in Twilight Imperium en er was niets dat mij niet aantrok in dit spel. Een ding wellicht: de prijs. Dus toen zich de gelegenheid aandiende om ergens in Harderwijk een exemplaar van de derde editie te kopen voor de helft van het geld omdat er een deukje in de doos zat, was het een uitgemaakte zaak: deze was van mij!

Opgetogen nam ik hem in ontvangst en aangekomen bij een vriend deed ik de doos open. De hoeveelheid tegels, kaarten en de dikte van het regelboek deden mij welhaast duizelen. De ruimteschepen hingen in plastic framepjes, alsof je een schaalmodelvliegtuig in elkaar moest zetten. Het vereiste een heleboel geduld om die tientallen plastic scheepjes uit hun frame te krijgen en de voldoening was navenant.
Ik weet niet meer precies wanneer mijn eerste play was, maar er volgden al snel meer en in 2017 werd de derde editie vervangen door de vierde. Die heb ik nu 14 keer gespeeld en ik kan met zekerheid zeggen: dit is mijn favoriete spel en de marge is niet klein!

Maar waarom? Waarom zou je een spel willen spelen dat zo lang duurt -potjes duren al gauw tussen de 7 en 9 uur. Wat is de aantrekkingskracht van een spel dat tientallen pagina’s regels kent en dat is slechts de basis; de nuances en de diepte moeten dan nog verkend worden.

Twilight Imperium is uniek. Ik durf te zeggen dat er niet een spel is dat er op lijkt. Er zijn heel veel spellen tegenwoordig die onderdelen van elkaar lenen, spellen die enkel qua thema van elkaar verschillen, die dezelfde mensen bedienen die meer van hetzelfde willen. Als een spel succesvol is, is het slechts een kwestie van tijd voordat andere spelmakers een variant bedenken op het spel in de hoop een graantje mee te pikken van het succes.
En dan is hier Twilight Imperium. Een spel dat met zowel de derde als de vierde editie stevig verankerd staat in de top 10 van BoardGameGeek. Er is geen enkel spel dat erop lijkt. Niets. Niets dat in de buurt komt. Er zijn genoeg spellen die adverteren met hun 4X-karakter (Explore, Exploit, Expand en Exterminate) om dan te zeggen: ‘Nu in 120 minuten!’ Ze hopen de Twilight Imperium-vibe te verkopen in een fractie van de tijd, terwijl het juist die tijd is die bijdraagt aan de grandeur van Twilight Imperium!

Recent had de podcast Space Cat Peace Turtles zijn 300e aflevering. Bijna alle 300 afleveringen gaan over Twilight Imperium. Probeer daar eens over na te denken. Bijna 300 afleveringen van aanzienlijke lengte over een enkel bordspel. Er zijn afleveringen over strategieën, over de actiekaarten, diepte-analyses van elk volk dat gespeeld kan worden en besprekingen van toernooien die georganiseerd zijn.

In deze 300e aflevering was aan een breed publiek gevraagd naar hun ervaringen met Twilight Imperium. Van mensen die werkzaam waren bij Fantasy Flight (fun fact: Fantasy Flight bestaat alleen maar vanwege het feit dat oprichter Christian T. Petersen dit spel succesvol aan de man wist te brengen), contentcreators, spelers, ontwerpers, iedereen die iets met Twilight Imperium heeft, en iets te zeggen heeft in de industrie, was er en deed zijn of haar zegje. Voor iedereen die dit spel enigszins de moeite vindt kan ik deze aflevering in het bijzonder en deze podcast in zijn algemeen van harte aanbevelen.

Wat is het precies?

Zoals gezegd is het een 4X-game, een term die in de digital game wereld iets meer gemeengoed is. Als je vroeger Command & Conquer hebt gespeeld, of Age of Empires, of wellicht Dune II, dan heb je een goed idee van dit spel.

Je begint ergens in een uithoek van de ruimte met een thuisplaneet en wat startende eenheden: infanterie en ruimteschepen. Tijdens het spel, dat in rondes verloopt, probeer je steeds meer terrein te winnen, probeer je technologie te ontwikkelen, invloed te krijgen, politiek een munt te slaan uit de situatie en moet je steun zien te krijgen van anderen in dit spel.

Het fascinerende is namelijk dat het spel niet per se gebalanceerd is, maar dat de balans door de deelnemende spelers moet komen. Er zijn verschillende facties, elk verschillend in kracht, maar je zit vanaf het begin van het spel in een gekke situatie. Je hebt elkaar nodig, maar je kunt uiteraard maar in je eentje winnen. Je kunt je niet veroorloven om op oorlogspad te gaan, want dan maak je te veel vijanden en de prijs voor speelstukken is hoog. En dat maakt Twilight Imperium in veel opzichten meer een Koude Oorlogspel, dan een oorlogsspel. Wie kun je vertrouwen? Wanneer ga je iemand verraden?

En dit is precies waarom Twilight Imperium mijn favoriete spel is. Naast het plannen van een route richting een overwinning, een route waarvan je van te voren al weet dat die lastig genoeg is, heb je te maken met een opbouwende spanning over al de manieren waarop je plannen de mist in kunnen gaan. Bij ons begint de lol van een pot Twilight Imperium al weken van te voren. Als we proberen een datum te prikken voor een spel. Daarna beginnen we met het verdelen van de verschillende facties. Je gaat huiswerk doen. Waar is elke factie goed in? Wat zouden tegenstanders kiezen? Als ik zou kiezen voor een bepaalde factie, weet ik dat de andere spelers daarop gaan reageren. Wil ik inderdaad een doelwit zijn vanaf het begin van het spel, of wil ik de underdog zijn?

Tijdens het spel gebeuren er vervolgens ontzettend grillige dingen. Actiekaarten die roet in het eten gooien. Wetten die aangenomen worden die het hele spel op zijn kop kunnen gooien; soms in je voordeel, soms in je nadeel. Het is soms alsof je een sukodu probeert op te lossen terwijl je in een achtbaan zit. Alles is aanwezig om met goed denkwerk de puzzel op te lossen, maar de omstandigheden maken het onmogelijk.

En terwijl ik dit schrijf weet ik met groeiende zekerheid dat ik in de komende maanden weer een datum ga plannen om te spelen!